1. Vergi Affı

MUHALEFET ŞERHİ

1/944 esas numaralı "Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı"na ilişkin muhalefet şerhimiz aşağıdaki gibidir.                                                                           Bilgilerinize sunarım.

Vergi Affı

Komisyonda görüştüğümüz 1/944 esas numaralı "Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı", AKP hükümetlerinin, son 6 yıl içerisinde getirdiği 6. kapsamlı vergi affıdır. Özellikle 26. Yasama Dönemi'nde çıkarılan, içerisinde büyük vergi teşvikleri, vergi muafiyetleri getiren ve bu yönleriyle vergi affına tekabül eden torba yasaları da göz önünde bulundurursak neredeyse 6 ayda bir vergi affı çıkarılır duruma gelmiştir. Vergi aflarının tamamı, AKP iktidarının kendi yandaş sermayesine pay aktarmanın, onları daha da zengin etmenin yolu olarak kullanılagelmiştir. Bu durum; hem vergisini düzenli ve usulüne uygun ödeyen vatandaşların cezalandırılması, hem vergi affı ile AKP yandaşlarının zenginliklerini artırması, hem vergi disiplinin bozulması, hem devletin vazgeçtiği bu vergi kaynağının bütçe açığı yaratmasıyla, topluma yeni zamlar şeklinde dönmesi ve bütün bu sebeplerle  vergi  adaletsizliğini derinleştiren çok sıkıntılı bir durumdur. Hükümet, bu kadar sık bir şekilde önümüze koyduğu vergi aflarıyla Türkiye insanının vergi ahlakını bozmuştur.

Seçime iki aydan daha kısa zamanın kaldığı ve AKP iktidarının bizatihi kendi açıklamalarıyla seçimden sonra ekonomik bir deprem ihtimalinin açık olduğu bir dönemde bu tasarının çıkarılması açık bir seçim rüşvetidir. Ekonomik krizin, toplum üzerine bir deprem gibi çökeceği iktidar tarafından dile getirilmişken, devletin 300 milyar lirayı aşan vergileri affetmesi, bu krizi derinleştirecektir.

Başbakan Binali Yıldırım'ın açıkladığı, 300 milyar lirayı aşan vergi borçları  ile cezalar için yapılandırma yapılmasını öngören düzenleme, AKP döneminde çıkan dokuzuncu,  son altı yılda çıkan altıncı vergi affı olacaktır. 16 yıllık vergi afları bilançosu, her yapılandırmada tahsilatların giderek  düştüğünü, vergi yükünün dolaylı vergiler üzerinden ücretliler üzerine yıkıldığını oraya koymaktadır.

Söz konusu düzenlemelerin nasıl bir vergi adaletsizliği yarattığını resmi veriler ortaya koymaktadır.2018'in ilk çeyreğinde tahsil/tahakkuk oranı gelir vergisinde yüzde  54,4, motorlu taşıtlar vergisinde yüzde 29,8, KDV'nde (KDV) yüzde l 9,8'de kalmıştır. Yani, tahakkuk ettirilen (vatandaşlarca ödenen) her 100 liralık KDV'nin ancak 20 lirası devlete ödenmiş, 80 liralık bölümü mükelleflerce kredi gibi  kullanılmıştır.  2017'de KDV ile Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) gelirinin toplamı 293 milyar TL'yi aşarken, vatandaşın ülke içinde ödediği her 100 TL'lik KDV'nin 50,5 TL'sini devlet  aracılardan  tahsil edememiştir. 2018'in ilk çeyreğinde bu oran yüzde 20'nin de altına gerilemiştir.

2017'de toplanan 536 milyar TL verginin yüzde 67,1'i, yani 360 milyarı KDV ve ÖTV başta olmak üzere dolaylı vergilerden oluşmuştur. Kurumlar 52, ücretliler 67  milyar TL vergi ödemiştir. Patronlar için birçok kalemde vergi istisnası ve vergi indirimi getiren AKP iktidarı, indirim taleplerini reddettiği petrol ve doğalgaz ürünlerinin sadece ÖTV'sinden 2017'de 63,6 milyar TL toplamıştır. Son çıkarılan torba yasalarla, tütün üreticisine büyük  vergiler getirilmiş, gazoza, limonataya bile ÖTV getiren AKP'nin, 2017'de toplamda 138,3 milyar TL ÖTV topladığı görülmektedir.

Peki bütün bu vergi aflarmın, vergi muafiyet ve teşviklerin halka yansıması nasıl olmaktadır?

AKP'nin yandaşa, ülke kaynaklarını peşkeş çektiği ve adaletsizliği derinleştirdiği vergi afları, halka yeni zamlar, yeni vergilerle yansımaktadır. 2017'de 47,4 milyar lira açık veren bütçenin, 2018'de bu tasarıya konu olan seçim rüşveti niteliğindeki popülist düzenlemeler ve güvenlik odaklı, savaş politikalarıyla birlikte 100 milyar liraya yakın açık  vermesi beklenmektedir. Bütçenin açık vermesi, faizlerin daha da artması ve yatırım yapılmamasına ve elbette ki, soframızdaki peynir, zeytinden, içtiğimiz suya kadar her şeye zam yapılması anlamına gelmektedir.

Peki, vergi aflarının devletin kasasına, Hazine'ye katkısı var mıdır?

Her vergi affı sonrası, tahsilat oranları daha da düşmektedir. AKP'nin iktidarda olduğu 16 yılda 9 vergi affı getirilmiştir. Bu aflarla birçok vergi kaleminde yapılandırmaya  gidilirken, "varlık barışı" adı altında kara para aklanmış, tahsilatlar giderek düşmüştür.

AKP döneminde çıkarılan bu vergi aflarını kısaca hatırlarsak;

27.02.2003: Gümrük vergisi, emlak vergisi, çevre temizlik vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, trafik cezaları, resim ve harçlar gecikme zamları ve gecikme faizleri silinmiştir. Naylon fatura kullananlar gibi vergi kaçakçıları da  affedilmiştir. AKP Hükümeti'nin tahsilat hedefi 10 milyar lirayken, ancak 7,9 milyar liralık borç için 3 milyon 415 bin 144 başvuru yapılmıştır. Tahsilat 4,7 milyar lirada, tahsilat oranı yüzde 60'ta kalmıştır.

22.11.2008 Varlık Barısı: Kriz nedeniyle yurt dışındaki Türkiye Cumhuriyeti'nin parasının ülkeye getirilmesi için düzenleme yapılmış ve yurt içindeki mükellefler için de ''varlık barışı" adı altında af getirilmiştir. Yurt içinden 20,4 milyar lira ve yurt dışından da 27,8 milyar lira olmak üzere toplam 48,2 milyar lira varlık beyan edilmiştir. 1.6 milyar liralık vergi tahakkuk etmiş, 1 milyar 69 milyon liralık vergi ödenmiştir. Bu durumda yaklaşık 600 milyon lira vergi ödenmemiştir.

25.02.2011: Vergi, fatura ve prim borçlarına 36 aylık yapılandırma yapılmıştır. Bu pakette yaklaşık 300 kalemde af sağlanmış, başvuru miktarı 38,1 milyar lirayı bulmuştur. Tahsilat oranı yüzde 67'de, tahsilat tutarı 26,3 milyar lirada kalmıştır.

29.05.2013 Yeniden varlık şansı:Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının,  yurtdışındaki parasının ülkeye getirilmesi için yeniden varlık barışı adı altında bir düzenleme yapılmıştır. 

11.09.2014: Birçok vergi kaleminde faiz indirimi, ceza silinmesi, af ve yapılandırma gelmiştir. 42.5 milyar liralık yapılandırma yapılmış, Şubat 2016 itibarıyla 8,5 milyar lira tahsil edilmiştir. Tahsilat oranı yüzde 20'de kalmıştır.

15.02.2015: İstenen tahsilata ulaşılamadığı için, Maliye Bakanlığı genelgesiyle bir önceki yapılandırma için süre uzatılmıştır.

19.08.2016: 80,4 milyar liralık çok kapsamlı vergi ve prim borcu yapılandırması yapılmıştır. 

27.05.2017:-13,7 milyar liralık vergi ve prim borcu yapılandırması yapılmıştır. 

Yukarıda ifade edilen vergi aflarının tahsilat oranlarından, esasen AKP iktidarının vergi disiplinini nasıl bozduğu, bütçede yarattığı açığı nasıl derinleştirdiğini ve bu yükün halka nasıl zamlar ve yeni vergiler olarak yansıdığını çok açık görmekteyiz. Ancak yukarıda ifade edilen tarihlerde çıkarılan vergi afları haricinde; AKP iktidarının 16 yılda çıkardığı sayısız torba yasa ile yatırımı teşvik adı altında vergi ödemek istemeyen sermaye kesimlerine, adı vergi affı olmasa da; vergi affı niteliğinde yüzlerce vergi muafiyeti, istisnası ve teşviki yapılmıştır. Bu değişikliklerin büyük çoğunluğu torba yasalarla geçirilmiştir. Bir kısmı, öncesinde Bakanlar Kurulu'na verilen sınırsız yetkilerle gerçekleşmiştir. Ancak OHAL rejimi sonrası, OHAL döneminde başta enflasyon ve pahalılık ile yoksulluk olmak üzere, kangrenleşen ekonomik sorunları, işsizlik artışını, üretimin durma noktasına gelmesi, sadece dış yatırımcıların değil, yerli yatırımcıların bile OHAL koşullarında yaşanan baskı ve güvensiz ortamdan kaçması gibi birçok sebepten kaynaklı ülke büyük bir mali krize girmiştir.

Mali krizin derinleştiği OHAL koşullarında, AKP iktidarı günü kurtarmak, yaşanan ekonomik bulıranı toplumda görünmez kılmak için sürekli olarak "yatırımı teşvik, vatandaşa müjde" adı altında birçok torba düzenlemeyi Meclis'e getirmiş, tekleştirilmiş medya ile bu algıyı toplumda hakim kılmaya çalışmıştır.

Peki, kanunlaşan ve şu an seçime 50 gün kala AKP iktidarının anketler iyi gitmediği için, adeta seçim rüşveti niteliğinde getirdiği bu tasarı da dahil, torba yasalarda özetle ne vardır sorusunun cevabı çok basit: yoksullara vergi zamları, yeni vergiler, yandaş patronlara ise vergi muafiyetleri ve daha fazla zenginleşme ... Yani AKP, müjde diye sunduğu torba yasalarla halkı yeni vergi yükleriyle daha da yoksullaştırırken, kendi akrabaları ve yandaşlarım halktan aldığı bu yeni vergilerle daha da zenginleştirmektedir. AKP iktidarı önümüzdeki tasarının içerisinde; emeklilere ikramiye, imar ve vergi affı gibi toplumu ilgilendiren düzenlemeleri savunsa da; bu seçim rüşvetinin karşılığı, halka kaşık ile verilenin, şırınga ile geri alınması olacaktır. Bunu, tahsilat oranı bütçe açığını kapatmadığı için vergi afları sonrası yapılan zamlar, yeni getirilen vergiler deneyimlerinden açıkça görmekteyiz. Özellikle 26. Yasama  Dönemi'nde, yani yakın zamanda çıkarılan 20'ye yakın torba yasa içerisinde sermayeye teşvik, halka yeni zamlar şeklinde vuku bulan düzenlemeleri kısaca hatırlamakta fayda vardır.

Halkın sırtma hangi vergiler nasıl yüklenmiştir?

MTV'yi % 40 oranında artırılmıştır. Otomobil sahibimilyonlarca düşük-orta gelirlinin ciddi bir vergi yükü ile karşı karşıya kalmasıyla sonuçlanmıştır.

Meyveli gazoz, limonata gibi içeceklerden zaten hiilihazırda KDV alınıyorken, % 25oranında özel tüketim vergisi, yani ÖTV getirilmiştir.

ÖTV'nin vergi tabanı genişletildi. Yani vergilerin; çalışmayan öğrencileri, kadınları, işsizleri,   toplumun   çoğunluğunu   oluşturan   geniş   yoksul   kesimleri   kapsaması kanunlaşmıştır.
Vatandaşın aldığı sütten, yoğurttan, yumurtadan, nohuttan, aldığı sağlık hizmetinden, her şeyden %18 KDV alırken; AKP iktidarı sermaye kesimlerine, 160 milyarlık (eski parayla katrilyonluk) KDV ödemeyi yasalaştırmıştır.

Proje yüklenici firmalara ilişkin olarak düzenlenen evraklar, belgeler, teminatlar vb. birçok husus; Damga Vergisinden, harçtan muaf tutulmuştur. Oysa ki Damga Vergisi dolaylı vergiler içinde KDV ve ÖTV'den sonra en fazla gelir sağlayan vergi olup, halktan alınırken zengin yandaşlardan alınmamaktadır.

Türkiye'de kar oranı en fazla olan ve vatandaşların yaptığı her işlemden pay alarakdaha da zenginleşen bankalar ile diğer finans kuruluşlarına, vergi indirimleri, vergi istisnaları getirilmiştir.  Halkı sömüren, hatta dolandıran bankalar daha da zenginleşirken, bu vergi muafiyetinin bedeli mazota, benzine, ekmeğe, süte, peynire, ete getirilen yeni zam ve vergilerle halka ödetilmiştir.

İşsizler ordusuna dönen ülkemizde İşsizlik Fonu'nun patronlar  için kullanılmasının önü açılmıştır. Altını çizmekte fayda var; işi olmayan vatandaşlar için kurulan İşsizlik Fonu'nun milyonlarca işsiz için değil, yandaş patronların daha da zenginleşmesi için kullanılması kanunlaşmıştır.

Geçtiğimiz haftalarda, Hükümetin "vergi reformu" dediği KDV torbası ile devletin 160 milyar, eski parayla 160 katrilyon liralık parasının, bu ülkenin %1'lik kesimine, yani sermaye sahiplerine ödenmesi kanunlaşmıştır. Halk bu kadar yoksulken, gitgide evine ekmek götüremeyecek hale gelirken, vergisini öderken; sermayeye, yandaşlara l 60 katrilyon para ödenecektir. Ne için? Yandaşlar daha da zenginleşsin diye.Ağırlıklı olarak sermaye kesiminden alınan ve başta Gelir ve Kurumlar Vergisi olmak üzere çeşitli vergilerden muafiyet, istisna ve indirim gibi uygulamalarla vazgeçilmektedir. Yani 2017 yılında 102 milyarlık bir verginin alınmasından vazgeçilmiştir. Bu rakam ilk kez bu denli yüksektir. Örneğin 2016 yılında bu 30 milyar civarındadır. Yani ilk kez bu miktar %350 artırılmıştır. Bunun nedeninin bir yandan OHAL koşullarında fırsatçılık yapılarak sermayeden alınan vergilerden vazgeçilmesi, diğer yandan kurulması planlanan yeni rejime irili ufaklı sermaye çevrelerinin politik desteklerinin sağlanmasıdır. Aynı gerekçelerle 2018 bütçesinde alınmayacak olan vergilerin miktarı 132 milyar lirayı geçmektedir. Böylece AKP  iktidarı 2019'da öngördüğü seçime sermaye çevrelerinin kendine destek vermesini mümkün kılmak istemiştir. 

AKP hükümetlerinin yıllardır yasama mantığı böyle işlemektedir. Hazırlanan tasarının bütünü, işçi ve emekçilerin kısa ve orta vadede aleyhine düzenlemelerden oluşmaktadır. Maalesef ki, esasında halkın lehine olabilecek bir tasarı, AKP açısından büyük bir propagandanın malzemesi olmaktadır. Hükümetin yapması gereken temel hizmetler, bir lütuf gibi sunulmaktadır. Gerçek olan ise; vergi adaletsizliğini derinleştiren vergi ve imar affının, çok kısa zamanda halka büyük bir maliyet olarak geri döneceğidir.

Sonuç olarak, şu anda 81 milyon vatandaş dardadır ; özellikle dar gelirliler, işçiler, memurlar, emekliler dardadır ve borç içerisindedir. İktidar "Ben beş yıldır borcunu ödemeyenin faizinin yüzde 90'ını affı edeceğim" demektedir. Fakat büyük kuruluşlar bunu kötüye kullanmaktadırlar. Mükerrer olarak vergi affından yararlanan binlerce, on binlerce kuruluş bulunmaktadır. Biz, madem ki 81 milyon vatandaşımız sıkıntıda, bununla beraber, sosyal kesimleri de rahatlatacak bir adını atalım diyoruz. Milyonlarca vatandaşımızın kredi kartı borcu var, icraya girmiş vatandaşlarımız var, tüketici kredisi borçları olanlar var. "Bu borcu olan vatandaşlarımızın da faizlerinin% 90'ını affediyoruz" demeyi öneriyoruz. Esasen, darda olan vatandaşlarımızın borçlarını yapılandırmak gerekmektedir.
Fakat Hükümet, mevcut düzenlemeyle yalnızca küçük bir azınlığın borçlarını yapılandırmaktadır.

Garo Paylan

İstanbul

Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 557)

TBMM komisyon tutanağı