Rum Mehmet Paşa

Fatih Devrinin İbn-i Selül’ü: Rum Mehmet Paşa

© Gürcan Sevgican

© Gürcan Sevgican

İkili oynayan usta bir oyuncu.

Devşirme ve sözümona müslüman. Zulümde hadsiz bir tip. Hakkında çok şeyler yazılı zulüm olarak.

Herşey Çandarlı Halil Paşa’nın hakkında ki söylentilerle başladı. Çandarlı’nın Bizans’tan rüşvet aldığı ve fetih çalışmalarını yavaşlattığı, hatta engellemeye çalıştığı iddia edildi. Veya bir başka iddiaya göre de Fatih’in küçük yaşlarda elde ettiği sultanlığın ‘Ülke elden gidiyor’ denilerek tekrar babası II. Murad’a verdirilmesi ve bu işin arkasında Çandarlı’nın olduğu haberi onun ileride idamını netice vermişti.

Çandarlı’nın idamı yeni bir başlangıcı da beraberinde getirdi. Artık Devşirme Vezirler dönemi başlayacaktı. Ve ne kadar enteresandır ki, hariciyemiz itibariyle hâlâ etkisini gösteren bir etkiye sahiptir.

Fethullah Gülen’in, tüm dünyada canlı yayın ile izlenilen yeni Bamteli sohbetinde Rum Mehmet Paşa’dan bahsetmesi karşısında herkes ‘bu kim?’ demeye başladı. Özellikle o şahıstan bahsetmesi ve ülke içindeki hassas duruma işaret etmesi açısından oldukça manidardı. ‘Kökü dışarıda kendisi içeride’ bir uzantı yapı kimbilir belkide ta o zamanlar sızmışlardı.

Bu konuda örnek çalışmalardan birisi Mevlüt Uluğtekin Yılmaz’ın kaleme aldığı ‘Osmanlı’nın Arka Bahçesi’ adlı roman. Rum Mehmet Paşa hakkında :

Çandarlı Halil Paşa’nın rüşvet ve ihanet ile suçlanması, Vüzera’nın Türklerden seçilmemesini doğuracaktı. Yeni dönem devşirme vezirlerin en çok ses getireni ve sinsi olanı ise kuşkusuz Rum Mehmet Paşa idi. Müslüman gibi yaşıyordu. Devşirme idi. Fakat İstanbul’a hala gizlice Konstantinapol olarak bakıyordu. Müslüman gibi görünüyordu fakat ”Bizans’ı hayal ediyor ve Rum’luğa hizmetten kaçınmıyordu. Bu adam Veziriazam Rum Mehmet Paşa’ydı. İstanbul’un yerlisi bir Rum ailenin çocuğuydu, sözde müslüman olmuş, Osmanlı’nın gözünde itibar kazanmış ve Fatih tarafından Vezir-i Azam’lığa getirilmişti.

Fatih’in devletin gelirlerini artırmak istediği bir sırada Rum Paşa, Fatih’e bir ekonomik yöntem sundu (…) : “Bizans’ın klasik maliye araçlarından iltizam ve tekel usulleri idi.  II. Mehmet, Bizans’ın iktidar adayı olabilecek yüksek aristokrasisini büyük ölçüde yok etmişti. İktidar güvenceye alındıktan sonra bunlardan geriye kalanlar arandı ve bulundular. İmparatorluğun gümrük vergileri, maden ocakları vs. gibi en zengin gelir kaynakları bunlara iltizama verildi. Özellikle Paleoglar bu paylaşımda aslan payını almış görünüyorlar. Bunlardan Mesih Paşa gibi Müslüman olmuş ve büyük haslar elde etmiş onların dışında, Hristiyan kalan Paleoglar de çeşitli has ve zeametle ve mukataalar (kiralıklar) elde ettiler. Bunlar Selanik, Serez ve çevresinde sahip oldukları çeşitli iltizamlardan sonra, İstanbul, Galata ve Gelibolu gibi önemli gümrük mukataalarını da ele geçirdiler.

Rumlar için bunları yapan Vezir-i Azam, Türkler içinde tam tersini yaptı. Şöyle ki, Karamanoğullarını dize getirmek için sefere çıktığında Konya ovasında öyle bir katliam yaptı ki, İstanbul’un acısını gerçekten çıkarmak istedi. O devirleri iyi bilen Aşıkpaşaoğlu yazdığı tarihte onun için şöyle diyor: “Rum Mehmet, yürüdü. Larende’ye vardı. Mescitlerini ve medreselerini yaktı, yıktı ve bozdu. Babasının evi gibi harap eyledi. Şehrin kadınlarını ve oğlanlarını soydurdu. Çıplak ettirdi. Larende’den gitti. Vardı, Ereğli’ye çıktı. Ereğli’nin ilini ve köylerini harap eyledi… Rum şeytanı Mehmet Paşa İstanbul’un acısını almak isterdi. “Rum Mehmet Paşa” görevini yapmıştı ama sonu çok kötü oldu. Aşıkpaşaoğlu’nun ifadesiyle  Fatih onu bir gün “it gibi boğdurdu.”   

Rum Mehmet Paşa gibi art niyetlilerce tarihimiz boyunca nice problemlere sürüklendik. Türkiye’de Rum Mehmet Paşa’nın varlığından bahsediliyorsa, bugün geleceğe daha da umutla bakabiliriz. Rum Mehmet Paşa, Fatih zamanının İbni Selül’ü gibiydi zira.

@sgsevgican

(1) KAYNAK : Osmalı’nın Arka Bahçesi (Roman)

Alıntı;http://blog.zaman.com.tr/fatih-devrinin-ibn-i-selulu-rum-mehmet-pasa/
Günümüzde içimizde ne çok Mehmet paşa lar var ibretlik yazı